Wszystko o największym polskim wężu!
Jeśli postanowicie rzucić to wszystko i wyjechać w Bieszczady, uważnie rozglądajcie się dookoła w czasie swoich wędrówek. Być może będziecie mieli ogromne szczęście i, zwłaszcza w półcieniu, na gałęziach drzew i krzewów na wysokości wzroku, zobaczycie największego polskiego gada – węża Eskulapa (Zamenis longissimus).
Południowo-wschodni skraj Polski to jedyny udokumentowany rejon występowania węża Eskulapa w naszym kraju. Poza Bieszczadami (według doniesień najliczniej występuje w paśmie Otrytu) być może żyje jeszcze między innymi w Jaśliskim Parku Krajobrazowym czy Parku Krajobrazowym Gór Słonnych, ale jego obecność na tych obszarach nigdy nie została udokumentowana. W zależności od źródeł polską populację węża Eskulapa szacuje się na ilość od stu do kilkuset osobników. Jest zatem w Polsce uznany za krytycznie zagrożonego wyginięciem i objęty ścisłą ochroną gatunkową.
Wąż Eskulapa występuje w Polsce tylko w jednym miejscu
Nadrzewna wspinaczka
W przeciwieństwie do wielu innych gadów, wąż Eskulapa nie lubi bezpośredniego nasłonecznienia. Woli miejsca zacienione aniżeli w pełnym słońcu. W dodatku zamiast, jak większość szanujących się zwierząt, wstawać skoro świt, wychodzi ze swojej kryjówki zazwyczaj dopiero popołudniu.
Jest też jedynym polskim wężem, który lubi wspinać się na drzewa. A robi to świetnie – potrafi bez problemu wpełznąć na drzewo po niemal pionowym pniu. Nie wybiera jednak zbyt wysokich drzew – przesiaduje na raczej niewysoko ulokowanych gałęziach drzew i krzewów, z których obserwuje okolicę i wypatruje ofiary.
Może nią być pisklę ukryte w gnieździe lub dziupli, dorosły ptak czy jego jajo lub jaszczurka, ale ulubionym pokarmem tego gada są gryzonie, chociaż zdarza mu się upolować także kreta. Wąż Eskulapa zabija swoje ofiary, owijając się wokół nic długim ciałem i je dusząc. Jeżeli trafiło mu się niewielkie pisklę czy osesek gryzonia – zdarza mu się połknąć je żywcem.
Dla człowieka wąż Eskulapa jest zupełnie niegroźny, bowiem nie jest jadowity, a jedyną sytuacją, w której mógłby ukąsić człowieka jest taka, że ten będzie próbował go złapać.
Zupełnie nie dziwi mnie jednak ewentualny lęk przed tym gadem, jest on bowiem największy ze wszystkich żyjących w Polsce gatunków węży. Często osiąga długość nieco powyżej dwóch metrów, co, w porównaniu do reszty naszych rodzimych gatunków, sprawia, że jest prawdziwym gigantem. Poza wielkością, możecie go rozpoznać po charakterystycznym, brązowo-oliwkowym kolorze, czasem urozmaiconym drobnymi, jasnymi plamkami. Jego ciało jest wyraźnie jaśniejsze od strony brzucha i ciemniejsze na grzbiecie.
Jego długość przekracza dwa metry
Skąd się wzięła nazwa?
Jego obecność może wystraszyć w miejscach, w których raczej prędzej spodziewalibyśmy się pająków czy szczurów aniżeli węży. Ale wąż Eskulapa ma dość odmienne od innych węży preferencje, bowiem, zamiast stronić od ludzi, nierzadko osiedla się w ich pobliżu. Dość często jest widywany w pobliżu opuszczonych budynków, kamiennych murów czy ruin.
Zresztą – właśnie te jego wyjątkowe preferencje przyczyniły się do nazwania go imieniem rzymskiego boga sztuki lekarskiej, Eskulapa (odpowiednika greckiego Asklepiosa). Rzymianie najprawdopodobniej często widywali tego węża w pobliżu świątyń poświęconych bogowi Eskulapowi. Jego obecność przy świątyniach była zupełnie naturalna, ponieważ były one budowane zazwyczaj w miejscach atrakcyjnych dla tego gada: trochę ciepełka, trochę słońca, ale do tego natura, zieleń, taka że trochę krzewów, trochę drzew, skraje lasów, a do tego lubiane przez niego, chłodne mury – to wszystko sprawiało, że wąż Eskulapa chętnie przebywał w otoczeniu świątyni Eskulapa.
Wąż Eskulapa lubi chłodne, zacienione miejsca
No to, jak już Rzymianie skojarzyli obecność węża ze świątyniami tego jednego, konkretnego bóstwa, to nazwali go jego imieniem. A później zaczęli przedstawiać swojego boga sztuki lekarskiej na posągach i rzeźbach w towarzystwie gada. A później to już jakoś poszło i dziś wąż Eskulapa jest, zaraz obok krzyża aptecznego, jednym z najczęściej kojarzonych z przychodniami i aptekami symboli.
Okej, to teraz czas na szczerą odpowiedź: domyślam się, że kojarzycie węża Eskulapa właśnie w kontekście medycznym, ale czy wiedzieliście wcześniej, jak on właściwie wyglądał i skąd wzięła się jego nazwa?
Autorzy fotografii: Vasil Popov, Mircea Nita, György Kriza, Michael Ransburg
Źródła:
- “Aesculapian Snake – Diet, facts, chars, habitat, life span„ (AnimalsResearch, 14 września 2023), aut. Rahul M Suresh
- “Aesculapian Snake„ (Forestry.com, 17 grudnia 2023), aut. Forestry.com
- “Aesculapian snake (Zamenis longissimus) – JungleDragon„ (www.jungledragon.com), aut. www.jungledragon.com
- “Aesculapian Snake (Zamenis Longissimus) – Glenlivet Wildlife„ (Glenlivet Wildlife, 18 maja 2023), aut. Sam Bryant
