Poznajcie jedną z wybitnie niezwykłych jaszczurek!

Moloch straszliwy (Moloch horridus) jest wyjątkowy pod wieloma względami, ale przede wszystkim dlatego, że jest jedynym przedstawicielem rodzaju Moloch. To gatunek endemiczny (czyli występujący tylko w jednym, konkretnym miejscu) dla Australii i zamieszkuje pustynie w jej centralnej i zachodniej części.

Diabelska nazwa

Moloch straszliwy na pierwszy rzut oka nie ma zbyt adekwatnej nazwy. No dobra, może i wygląda troszeczkę zastanawiająco z tym pokrytym ciałem kolcami, ale molochem zdecydowanie nie jest – osiąga do około 20 centymetrów długości, więc spokojnie zmieściłby się na wyciągniętej dłoni.

Moloch nie ma imponujących rozmiarów – osiąga do 20 centymetrów długości

„Moloch” to jego nazwa rodzajowa i mogłoby się wydawać, że bardziej trafnie go opisująca zamiast polskiej będzie nazwa angielska, czyli thorny devil – ciernisty/kolczasty diabeł. Tylko że „moloch” również jest dość diabelską nazwą.

Moloch jest bowiem imieniem starożytnego bóstwa, które czczone było na Bliskim Wschodzie. Posągi przedstawiały go często jako mężczyznę z głową byka, a jego wyznawcy mieli mu składać ofiary z dzieci. Jego kult rozprzestrzeniał się po innych częściach basenu Morza Śródziemnego i tak w północnej Afryce Moloch ewoluował w Kronosa, a według jednej z teorii jest pierwowzorem Tytana, ojca Zeusa. Jest on nawet wspominany w Starym Testamencie! Na tej podstawie został w średniowieczu wciągnięty w szeregi demonów.

Jest jednak jeszcze jedna teoria co do samego słowa „moloch”, o której powiedział mi czytelnik, kiedy pierwszy raz poruszyłam ten temat na fanpage’u. W niej „moloch”, zapisywany jako „mlk” był nie tyle bóstwem, co samą ofiarą dla dowolnego boga.

Jaszczurka ze wszech miar wyjątkowa

Jednakże wystarczy spojrzeć na jaszczurkę, by mieć pewność, że nazwa nie jest jej jedyną cechą szczególną. Zobaczcie, z jakich innych powodów zwraca na siebie uwagę.

Porusza się w niezwykły sposób

Moloch straszliwy kroki stawia ostrożnie, bujając się przy każdym w przód i w tył. Często zamiera w bezruchu, jeżeli coś go zaniepokoi. Oczywiście potrafi przyspieszyć tempo, jeżeli trzeba, ale jeżeli nie trzeba, to rusza się właśnie tak. Prawdopodobnie jest to sposób na zmylenie drapieżników. Ten chód kojarzy mi się z kameleonami.

Potrafi zmieniać kolor, żeby dopasować się do otoczenia

Ze względu na to, że żyje na pustyni, repertuar jego barw nie jest zbyt imponujący, bo skupia się na kolorze żółtym, pomarańczowym, czerwonym i szarym. To kolejna rzecz, która przywodzi na myśl kameleony, prawda? Nawet na fotografiach, którymi ilustruję niniejszy artykuł, możecie zwrócić uwagę właśnie na to, że poszczególne osobniki mają na nich różne kolory. Już wiecie, dlaczego.

Ma drugą głowę

No, nie jest to absolutnie taka prawdziwa głowa, tylko oszukana, ale wystarczająca, żeby zrobić wrogom mętlik w… no… też głowie. Ta sztuczna głowa jest okrągławą naroślą na karku, którą dobrze widać na zdjęciach. W momencie, kiedy jakiemuś drapieżnikowi przyjdzie do głowy zaczepiać molocha straszliwego, ten pochyla swoją właściwą głowę, kierując ją między przednie kończyny, a tym samym prezentuje swój fałszywy łeb. W ten sposób sprawia wrażenie, że jest większy i bardziej straszliwy, niż w rzeczywistości.

Narośl, która udaje głowę jest na tym zdjęciu doskonale widoczna

Ma własny system gromadzenia wody

Korzysta z tej, która osadza się nad ranem w postaci rosy na jego ciele. To dodatkowa zaleta kolców, którymi jest pokryte jego ciało – dają mu większą powierzchnię, na której rosa może się osadzić.

Z kolei pomiędzy łuskami moloch straszliwy ma drobne kanaliki, do których spływa woda, a nimi trafia prosto do ust. Sprytne, nie? Przeprowadzono nawet badanie[1], w którym sprawdzono, jak to dokładnie działa, aplikując na skórę zwierzęcia krople zabarwionej wody.

Co więcej, okazuje się, że przepływ kapilarny pozwala pozyskiwać jaszczurce wodę nie tylko z wilgoci, która osiądzie na jej skórze w ramach rosy. Potrafi ona częściowo zaspokoić pragnienie nawet przez kontakt z wilgotnym piaskiem [2]. 

Moloch straszliwy świetnie sobie radzi z pozyskiwaniem wody na pustyni

Jest mrówkożercą

Moloch straszliwy jest aktywny za dnia, ponieważ dostosował się do dziennego trybu życia, który prowadzi jego ulubiony pokarm, czyli mrówki. Żeby się nasycić, zjada ich tysiące i w trakcie pojedynczego posiłku potrafi spędzić długi czas w jednym miejscu. Stołówką są dla niego przede wszystkim ścieżki, którymi w długich kolumnach przemieszczają się mrówki. Po namierzeniu takiej trasy jaszczurka zjada pojedyncze owady, zlizując je z piasku lepkim językiem.

Ile z powyższych informacji o molochu straszliwym znaliście wcześniej? A może coś jeszcze warto o nim dodać?

 

Źródła:
1. https://royalsocietypublishing.org/doi/10.1098/rsos.170591
2. https://www.theatlantic.com/science/archive/2016/11/this-lizard-can-drink-by-standing-still-in-sand/506288/

Autorzy fotografii:
Derek A Young, anorthernhiker, Steve Bittinger, Brandon / Flickr