Australijska fauna jest pełna dziwności, z których wiele wygląda, jakby niektóre części ciała czy cechy przyznano im losowo, po rzucie kostką. Nie inaczej jest z wombatem. Ale, wbrew pozorom, zostało to bardzo przemyślane przez Matkę Naturę.
Wombat tasmański (Vombatus ursinus)
- długość ciała: 80-130 centymetrów
- waga: 17-40 kilogramów
- występowanie: południowo-wschodni kraniec Australii i Tasmania
- pożywienie: roślinne – trawy, liście, korzonki
- rozmnażanie: jedno młode raz na dwa lata
- długość życia: około 15 lat na wolności, do 20 w niewoli
Wombat jest puchaty i okrąglutki – zupełnie jakby był przerośniętym chomikiem. I, wbrew pozorom, ma z nim coś wspólnego: zęby. Chociaż wombat jest torbaczem, a za wcale nie tak odległego kuzyna ma koalę, to jego zęby zaskakująco bardzo przypominają uzębienie gryzoni. Używa go do szybkiego rozdrabiania pokarmu roślinnego, którym się pożywia: są to głównie trawy, liście drzew i krzewów, ale zdarzają się również korzonki czy kora z drzew. Na tej ostatniej, twardszej materii roślinnej, wombat ściera swoje zęby, które, znowu jak u gryzoni, rosną przez całe życie zwierzęcia. Dieta wombatów ma duży wpływ na kształt i konsystencję ich odchodów.
Wombat wygląda jak puchaty misiaczek
Samotnik z torbą
Mimo swojego wyglądu, dzięki któremu wombat wygląda na tak milutkiego, że nic, tylko by się go tuliło cały dzień, jest zwierzęciem, które nie lubi towarzystwa. Tworzy często nie jedną, a nawet i dziesięć nor, których korytarze mogą mieć aż dwadzieścia metrów długości, licząc od wejścia do komory sypialnej. I zajmuje je wszystkie w pojedynkę. To się nazywa zachłanność, prawda?
Wombat prowadzi samotniczy, nocny tryb życia, w którym polega przede wszystkim na swoim węchu. Nie potrzebuje dobrego wzroku, dlatego ma takie malutkie oczka i naprawdę słabo widzi. Tutaj też – w oznakowaniu terytorium oraz poszukiwaniu partnerki pomagają wombatom… odchody. Ale są już drugą w tym tekście wskazówką, która może tłumaczyć, dlaczego są kwadratowe, O tym, jak dokładnie to działa, opowiem trochę niżej.
W pary dobiera się wyłącznie w sezonie godowym i tylko na czas zapłodnienia. Później pani wombat i pan wombat rozchodzą się w swoje strony. Ciąża trwa króciutko, bo około trzech tygodni. Po tym czasie rodzi się jedno młode, które jest bardzo słabo rozwinięte i malutkie. Po porodzie młode musi dostać się do torby matki, której otwór, w odróżnieniu od innych torbaczy, jest skierowany do tyłu, nie do przodu. Wombat porusza się na czterech łapach i w poziomie, więc takie umieszczenie torby chroni młode przed zabrudzeniem na przykład ziemią z kopanej właśnie nory. Maluszek przysysa się do sutka matki i rozwija się w tej torbie przez kolejne tygodnie. Nawet jak już sporo podrośnie, to dość długo pozostaje ze swoją rodzicielką, bo usamodzielnia się dopiero po jakichś 18 miesiącach.
Okej, to trochę o życiu wombatów już wiecie, więc możemy przejść do najważniejszego zagadnienia z nimi związanego. Przyznajcie się – głównie temat z tytułu tekstu Was interesuje, prawda? Nie dziwię się, jest dość niecodzienny.
Wombat jest torbaczem, młode po urodzeniu chowa się w bezpiecznej torbie na brzuchu matki
Dlaczego kwadratowa kupa jest fascynująca?
Być może nawet o tym nie wiedzieliście, bo wombaty żyją tak daleko, że i tak mało kto się nimi w naszej szerokości geograficznej interesuje. No i co to za temat: jaką kupę robi wombat? A tu się okazuje, że kwestia jego odchodów jest naprawdę zagadkowa i nauka analizowała ją od dawna. Czaicie? Poważni naukowcy zastanawiają się, dlaczego i jak to możliwe, że wombat załatwia się na kwadratowo.
Zagadnienie jest o tyle ciekawe, że taki kształt odchodów jest po prostu niespotykany. Ssaki wydalają z siebie odchody raczej owalne, okrągłe – no po prostu takie, które łatwiej przechodzą przez odbyt. W zależności od diety danego zwierzęcia forma i wielkość kupy jest naprawdę różna, od drobnych kuleczek po zgrabny stożek. A Wombat robi kupę przypominającą kostkę do gry. Dziwne, nie?
Kwadratowy kształt odchodów jest bardzo rzadko spotykany w naturze
Po co kwadratowa kupa i jak ona powstaje?
Kwadratowa kupa u wombatów jest bardzo ważna, ponieważ spełnia istotną rolę: drogowskazów. Wombat jest zwierzęciem terytorialnym i pozostawiając swoje odchody daje znać innym wombatom, że oto zaczyna się jego dzielnia i lepiej tam nie wchodzić. No, chyba że jest okres godowy, bo samiec wombat potrafi po powąchaniu kupy samicy ocenić, czy jest płodna. Taka kupa ma w sobie pełno hormonów i związków zapachowych, które przekazują innym informację właśnie o płodności czy o tym, który konkretnie wombat jest właścicielem terenu – bo odchody każdego różnią się między sobą zapachem, tak jak i każdy człowiek ma swój unikalny zapach.
Takie kupy wombat pozostawia często na kamieniach i innych wzniesieniach, więc kształt jest tutaj kluczowy – okrągły bobek po prostu by się sturlał z kamienia, a zgrabna kostka pozostaje dokładnie w tym miejscu, w którym wombat ją zrobił. I gitara gra, zwierzęta nie wchodzą sobie w drogę, albo łatwiej mogą się znaleźć.
Dzięki takiemu kształtowi kupa nie spada z kamieni
Wciąż jednak pozostaje nam do rozwiązania zagadka, jak one w ogóle powstają.
Ich kształt wynika z tego, co jedzą i jak długo trawią. Ze względu na dietę wombatów, która jest wyłącznie roślinna i, nie oszukujmy się, bardzo uboga w składniki odżywcze, natura wyposażyła je w bardzo, bardzo długi układ pokarmowy, żeby z tych wszystkich źdźbeł trawy i korzonków zwierzęta mogły wyciągnąć maksimum wartościowych składników. W dodatku trwa to bardzo długo i to, co wombat zjadł dzisiaj, wyjdzie z niego dopiero za około dwa tygodnie. DWA TYGODNIE! W tym czasie pokarm najpierw jest rozpuszczany, a później, w ostatnim odcinku układu pokarmowego, maksymalnie wysuszany i, ze względu na pracę jelit, formowany w takie kosteczki.
A konkretnie – ze względu na pracę jelita grubego. Louis Gentle z Nottingham Trent University na łamach The Conversation tłumaczy, że pierwszy fragment jelita grubego ma spłaszczoną górną i dolną ścianę, które formują odchody w kubiki. Drugi, końcowy odcinek pozostaje gładki i utrzymuje powstały wcześniej kształt.
Pomyślelibyście kiedyś, że kupa jakiegoś zwierzęcia może być aż tak fascynująca?
Autorzy fotografii: LuvCoffee / Pixabay pen_ash / Pixabay Steven Byrnes / Flickr Anthony Tong Lee / Flickr Pixelheld / Shutterstock
Źródła:
“Why do wombats poop cubes? Scientists may finally have the answer „ (CNN, 29 stycznia 2021), aut. Amy Woodyatt
“How do wombats poop cubes? Scientists get to the bottom of the mystery„ (www.science.org, 27 stycznia 2021), aut. Tess Joosse
“Wombats Poop Cubes, and Scientists Finally Got to the Bottom of It„ (Smithsonian Magazine, 8 lutego 2021), aut. Elizabeth Gamillo
“Rescue Information : Wombats„ (www.wires.org.au), aut. www.wires.org.au
“About northern hairy-nosed wombats„ (www.qld.gov.au, 7 października 2021), aut. www.qld.gov.au
