Czy w Polsce żyją kolibry?

“Czy w Polsce żyją kolibry?”, “czy ten koliber komuś uciekł?”, “czy widziałem kolibra?” – te i mnóstwo innych pytań znalazłam w internecie wiele lat temu, kiedy pierwszy raz szukałam informacji o tych niewielkich, pięknych ptakach. Kompletnie nie rozumiałam, skąd tyle pytań o kolibry w Polsce, skoro to zupełnie nie jest klimat dla nich! Rozwiązanie zagadki okazało się bardzo zaskakujące.

Kolibry, te najmniejsze z ptaków, spijające nektar, występują na terenie Ameryki Północnej, Środkowej i Południowej. Dziób w kształcie trąbki i długi język pozwalają im na zbieranie pożywienia z kwiatów. Bardzo szybki metabolizm, którego im ogromnie zazdroszczę, wymaga, by jadły naprawdę dużo – niektóre gatunki muszą zjadać dziennie dwukrotnie więcej nektaru, niż same ważą. Koliber to też jedyny ptak na świecie, który potrafi latać do tyłu.

Skąd koliber w Polsce?

To zupełnie nie jest klimat dla tych ptaków, żaden z gatunków kolibra nie występuje w Europie. Nie ma więc możliwości, aby jakiś zbłąkany osobnik trafił do polskich ogrodów. A mimo to jest w nich co jakiś czas zauważany. Jak to możliwe?

Fruczak gołąbek (Macroglossum stellatarum) należy do rodziny zawisakowatych – najszybszych owadów na świecie.

A tak, że ta mała istotka, która jest brana za polskiego kolibra, wcale nim nie jest! Ba! Nie jest nawet ptakiem! To owad. Motyl (a w zasadzie ćma, tylko że prowadząca dzienny tryb życia), jeśli mamy być dokładni. Fruczak gołąbek (czy ta nazwa nie jest urocza?!), bo o nim mowa, należy do rodziny zawisakowatych – najszybszych owadów na świecie, które mogą osiągnąć prędkość nawet 65 km/h!

Osobniki, które, jeśli mamy szczęście, zauważymy wiosną, przyleciały do nas z południa Europy. W Polsce składają jaja i drugie pokolenie jest spotykane na przełomie lata i jesieni.

Fruczak gołąbek żywi się nektarem, dokładnie tak, jak kolibry i potrafi bez problemu zawisnąć w powietrzu (stąd nazwa rodziny – zawisakowate) – w ten sposób pobiera pokarm. Nie ma w zwyczaju lądować na kwiatach, po prostu unosi się przed nimi w powietrzu, nieustannie trzepocząc dwoma parami małych skrzydełek (stąd pierwsza część jego nazwy). Długa ssawka, którą spija nektar z kwiatów, krępe, dość włochate ciałko i bardzo szybkie ruchy skrzydełek – to wszystko sprawia, że bardzo przypomina kolibra.

Fruczak gołąbek potrafi rozwinąć prędkość do 65 km/h!

Gdzie spotkamy fruczaka gołąbka?

Ten owad najchętniej wybiera kwiaty o wąskich, długich kielichach, na przykład fiołek, werbena czy jaśmin. Nie wzgardzi również floksem, maciejką chabrem, budleją, a nawet jednym z najpowszechniejszych na balkonach kwiatem – pelargonią.

Właśnie wśród zasadzonych w ogrodowej donicy pelargonii widziałam go pierwszy raz na żywo. Było to na początku września, dopiero w tym roku! Kilka razy z odstępie paru dni miałam przyjemność obserwować, jak spijał nektar z pelargonii rosnących tuż przy wejściu do mojego biura.

Fruczak gołąbek to wyjątkowe zwierzę. Mam nadzieję, że w przyszłym roku również będę miała okazję go spotkać. A Wy już go widzieliście?

Lubi kwiaty o wąskich, długich kielichach. Można go spotkać na przykład przy ogrodowych pelargoniach.

Źródła:

• “ W świecie zawisaków„ (puszcza.tv), aut. Artur Hampel
• “Zawisaki Polski – Baza Danych„ (motyle.info, 2005), aut. S. Kuczkowski
• “Polskie kolibry„ (apollo.natura2000.pl), aut. apollo.natura2000.pl
• “Fruczak gołąbek – opis, występowanie i zdjęcia. Owad fruczak gołąbek ciekawostki„ (ekologia.pl, 9 lipca 2019), aut. Jerzy Wysokiński
• “Humming-bird Hawk-moth„ (butterfly-conservation.org), aut. butterfly-conservation.org
• “Featured Creature: Hummingbird Hawk-Moth | Blog | Nature | PBS„ (PBS Nature, 3 maja 2016), aut. Eric R. Olson